Yaygın Anksiyete Bozukluğu Bilgilendirme Rehberi
GENEL BAKIŞ
Özellikle hayatınız stresliyse, zaman zaman endişeli hissetmek normaldir. Ancak günlük aktivitelere yansımasının kontrol edilmesi ve müdahale etmenin zor olduğu aşırı, devam eden kaygı ve endişe yaygın anksiyete bozukluğunun bir işareti olabilir. Çocuk veya yetişkin olarak yaygın anksiyete bozukluğu geliştirmek mümkündür. Yaygın anksiyete bozukluğu, panik bozukluğu, obsesif-kompulsif bozukluk ve diğer anksiyete türlerine benzer semptomlara sahiptir, ancak hepsi farklı koşullara sahiptir.
Yaygın anksiyete bozukluğu ile yaşamak uzun vadeli bir zorluk olabilir. Birçok durumda, diğer anksiyete veya duygudurum bozuklukları ile birlikte ortaya çıkar. Çoğu durumda, yaygın anksiyete bozukluğu psikoterapi veya ilaçlarla iyileşir. Yaşam tarzı değişiklikleri yapmak, başa çıkma becerilerini öğrenmek ve gevşeme tekniklerini kullanmak da yardımcı olabilir.
BELİRTİLER
Yaygın anksiyete bozukluğu belirtileri değişebilir. Bunlar şunları içerebilir:
Olayların etkisiyle orantısız olan kalıcı endişe veya endişeler
Olası tüm en kötü durumlarla ve sonuçlarıyla aşırı ilgilenmek ve çözümleri hakkında fazla düşünmek
Durumları ve olayları tehdit edici olmasalar bile tehdit edici olarak algılamak
Belirsizlikle başa çıkmada zorluk
Kararsızlık ve yanlış karar verme korkusu
Endişeyi bir kenara bırakamama
Rahatlayamamak, huzursuz hissetmek veya kenarda hissetmek
Konsantre olma zorluğu veya zihninizin “boş olduğu” hissi
Fiziksel belirti ve semptomlar ise şunları içerebilir:
Yorgunluk
Uyku sorunu
Kas gerginliği veya kas ağrıları
Titreme, seğirme hissi
Gerginlik veya kolayca ürkmek
Terleme
Bulantı, ishal veya irritabl bağırsak sendromu
Sinirlilik
Endişelerinizin sizi tamamen tüketmediği zamanlar olabilir, ancak görünürde bir neden olmadığında bile yine de endişeli hissedersiniz. Örneğin, güvenliğiniz veya sevdiklerinizin güvenliği konusunda yoğun bir endişe duyabilir veya kötü bir şeyin olmak üzere olduğuna dair genel bir fikriniz olabilir.
Anksiyeteniz, endişeniz veya fiziksel semptomlarınız sosyal, iş veya hayatınızın diğer alanlarında önemli sıkıntılara neden olur. Endişeler bir endişeden diğerine geçebilir ve zamanla ve yaşla değişebilir.
ÇOCUKLARDA VE GENÇLERDE SEMPTOMLAR
Çocuklar ve gençler yetişkinlere benzer endişelere sahip olabilir, ancak aşağıdakiler hakkında aşırı endişeleri olması sık görülür:
Okulda veya spor etkinliklerinde performans
Aile üyelerinin güvenliği
Zamanında olmak (dakiklik)
Depremler, nükleer savaş veya diğer felaket olayları
Aşırı endişesi olan bir çocuk veya genç; uyum sağlamak için aşırı endişeli hissedip, mükemmeliyetçi olur. İlk seferinde mükemmel olmayacağı için görevlerini yeniden yeniden yapar. Ödev yapmak için aşırı zaman harcayabilir, gün eksikliği duyabilir, onay için yoğun çabalar gösterebilir. Özellikle performansı hakkında çok fazla güvenceye ihtiyaç duyar. Okula gitmekten ya da sosyal durumlardan kaçınabilir. Sık sık karın ağrısı veya diğer fiziksel şikayetleri olabilir.
BİR UZMANA NE ZAMAN GÖRÜNMELİ?
Bazı kaygılar normaldir, ancak aşağıdaki durumlarda yardım almanız önerilir:
Çok fazla endişelendiğinizi hissediyor ve bu endişe işinize, ilişkilerinize veya hayatınızın diğer bölümlerine müdahale ediyorsa,
Sık sık depresyonda veya sinirli hissediyorsanız,
İçki veya madde kullanımı ile ilgili sorun yaşıyorsanız,
Endişelerinizin kendi başlarına ortadan kalkması pek olası değildir ve zamanla daha da kötüleşebilirler. Anksiyeteniz şiddetlenmeden önce profesyonel yardım almaya çalışın, erken tedavi edilmesi daha kolay olabilir.
NEDENLERİ
Bir çok ruh sağlığı koşulunda olduğu gibi, genel anksiyete bozukluğunun nedeni muhtemelen aşağıdakileri içerebilecek biyolojik ve çevresel faktörlerin karmaşık bir etkileşiminden kaynaklanmaktadır:
Beyin kimyası ve fonksiyonundaki farklılıklar
Genetik
Tehditlerin algılanma biçimindeki farklılıklar
Yetiştirilme tarzı ve kişilik özellikleri
RİSK FAKTÖRLERİ
Kadınlara erkeklerden biraz daha sık genel anksiyete bozukluğu teşhisi konur. Aşağıdaki faktörler genel anksiyete bozukluğu geliştirme riskini artırabilir:
Kişilik: Mizaçları çekingen veya karamsar olan veya tehlikeli herhangi bir şeyden kaçınma eğilimi yüksek bir kişi yaygın anksiyete bozukluğuna diğerlerinden daha yatkın olabilir.
Genetik: Kaynak ailelerde ya da üst kuşaklarda yaygın anksiyete bozukluğu geçmişi bulunabilir.
Deneyimler: Yaygın anksiyete bozukluğu olan kişilerde önemli yaşam değişiklikleri, çocukluk döneminde travmatik veya olumsuz deneyimler veya yakın zamanda travmatik veya olumsuz bir olay öyküsü olabilir. Kronik tıbbi hastalıklar veya diğer zihinsel sağlık bozuklukları da riski artırabilir.
ÖNLEME
Birinin genel anksiyete bozukluğu geliştirmesine neyin neden olacağını kesin olarak tahmin etmenin bir yolu yoktur, ancak anksiyete yaşarsanız semptomların etkisini azaltmak için bazı adımlar atabilirsiniz:
Erken yardım alın. Anksiyete, diğer birçok zihinsel sağlık durumu gibi, beklerseniz tedavi edilmesi daha zor olabilir.
Bir günlük tutun. Kişisel hayatınızı takip etmek, sizin ve ruh sağlığı uzmanınızın size neyin strese neden olduğunu ve kendinizi daha iyi hissetmenize neyin yardımcı olduğunu belirlemenize yardımcı olabilir.
Hayatınızdaki konulara öncelik verin. Zamanınızı ve enerjinizi dikkatlice yöneterek kaygıyı azaltabilirsiniz.
Sağlıksız madde kullanımından kaçının. Alkol ve uyuşturucu kullanımı ve hatta nikotin veya kafein kullanımı kaygıya neden olabilir veya kötüleştirebilir. Bu maddelerden herhangi birine bağımlıysanız, bırakmak sizi endişelendirebilir. Kendi başınıza bırakamıyorsanız, doktorunuza görünün veya size yardımcı olacak bir tedavi programı veya destek grubu bulun.
Uzm. Psikolog Seliyha Elbeyoğlu
MyKlinik.
