Panik Atak ve EMDR
EMDR terapi, çeşitli psikolojik rahatsızlıkların kaynağının geçmişte yaşanan travmalar ve olumsuz deneyimler olduğunu savunan, kişilerin negatif yaşantıları sonucunda oluşan travmatik anılarının, duygusal sağlık durumlarına katkı sağlayacak şekilde yeniden işlenmesine yardım eden terapi yaklaşımlarından biridir. Günümüzde EMDR terapi, çeşitli psikolojik rahatsızlıkların belirtisi olarak oldukça yaygın görülen panik atak tedavisinde ön plana çıkmaktadır.
Panik Atak Nedir?
Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı’ nın beşinci revizyonunda (DSM-5) panik atak, dakikalar içinde zirveye ulaşan ani korku veya yoğun rahatsızlık dalgası olarak tanımlanmaktadır. Panik atak en sık görülen anksiyete türlerinden bir tanesidir ve kronik durumlardan ziyade akut (hızlı başlayan ve/veya kısa süreli) durumları ifade etmektedir.
Panik atakları farklı hallerde ve çeşitli psikiyatrik bozukluk durumlarında ortaya çıkabilmektedir. Panik bozukluk, yaygın anksiyete bozuklukları, travma sonrası stres bozuklukları, depresif bozukluk, psikotik bozukluk, obsesif kompulsif bozukluk gibi psikiyatrik bozukluklarda, sosyal fobi ve/veya özgül fobiye (bir nesne veya duruma karşı, panik oluşturacak derecede yaşanan yoğun bir korku hali) sahip hastalarda, madde kullanımı bulunan kişilerde ve çeşitli sağlık problemlerinde panik atakları görülmektedir. Panik atakların, tedavi edilmediği durumlarda haftada birkaç kez veya her gün tekrar ettiği bilinmektedir.
Panik atak, bir anda başlayan ve hızla en üst seviyeye ulaşan, çoğunlukla 10 dakikadan kısa süre içerisinde gelişen ani akut kaygı patlamasını ifade etmektedir. Panik ataklar sırasında yaşanan fiziksel semptomlar; çarpıntı, kalp ritminde düzensizlik, terleme ve ateş basması hissi veya üşüme, titreme, nefessiz kalacakmış duygusu, boğulma hissi, göğüs ağrısı, göğüste sıkışma hissi, bulantı, baş dönmesi, sersemlik hissi, vücutta uyuşma ve karıncalanma hissi gibi bedensel belirtilerden oluşmaktadır. Bu belirtilere, kendine yabancılaşma, kontrolünü yitirme korkusu, çıldırma korkusu, ölüm korkusu gibi bilişsel belirtiler ve yıkıcı düşünceler eşlik etmektedir. Semptomların ortaya çıkma hızı, yoğunluğu ve bedenin pek çok bölgesini kapsaması çaresizlik duygusunu da beraberinde getirmektedir. Bu duygular ve semptomlar sebebiyle kişilerde tekrar panik atak geçirme korkusu oluşmaktadır.
EMDR Terapi ve Panik Atak Tedavisi
EMDR terapide danışan ve psikolog arasında kurulan terapötik bağ ile panik atak belirtileri bulunan danışanın sorunları ve semptomları saptanmaktadır. Bu aşamadan sonra psikolog, danışana EMDR terapisi ve süreci hakkında bilgi vermektedir. Terapi boyunca danışana, rahatlamasını sağlayacak gevşeme egzersizleri, öz kontrol yöntem ve teknikleri öğretilmektedir.
Terapinin ilerleyen aşamalarında panik atak belirtileri bulunan danışanın yaşadığı travmatik veya rahatsızlık veren deneyimi en iyi biçimde ortaya koyacak ve simgeleyecek görsel bir imge oluşturması, bu yaşantıyla ilgili olarak kendisine dönük negatif olumsuz inançlarına odaklanması, danışanın bedensel mesajlarına yoğunlaşması istenmektedir.
Psikolog danışanı, kendisiyle ve yaşantısıyla ilgili alternatif işlevsel düşünceler geliştirmesi yönünde cesaretlendirmektedir. Terapi sürecinde, danışanın travmatik deneyiminin imgesinin yaratmış olduğu rahatsızlık verici duygulardan kurtulması sağlanmaktadır. Aynı zamanda danışanın yaşadığı olumsuz deneyim ile ilgili işlevsel olmayan düşüncelerin yerini işlevsel düşüncelerle değiştirmesi hedeflenmektedir. Terapinin son aşamasında panik atak semptomları bulunan danışanın pozitif ruh hali içinde olması hedeflenmekte, kendini zihinsel olarak güvende hissetmesi beklenmektedir.
EMDR Terapinin Panik Ataklarına Etkisi
EMDR terapi ile kişiler geçmişteki işlevsel olmayan ve rahatsızlık verici düşüncelerinin yerine olumlu ve işlevsel düşünceler yerleştirmektedir. Bu sayede,
- Kişilerin panik atak geçirme sıklığında,
- Panik atak geçirme korkularında,
- Genel kaygı halinde,
- Beden duyumları korkusunda önemli bir azalma olmaktadır.
EMDR terapi panik atak semptomlarının kısa sürede azaltılmasında etkili terapi yöntemlerinden bir tanesidir ve tedavi esnasında sağlanan kazançlar, kişilerin hayatında uzun yıllar varlıklarını sürdürmeye devam etmektedir.
Kaynakça
Altaş, A. (2019) Panik bozukluğunda kısa süreli EMDR terapinin etkinliğinin değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) Yakın Doğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Klinik Psikoloji Anabilim Dalı, Lefkoşa.
Örüm, M., H., Mart, G., Mart, M. (2021) Panik atak ve panik bozukluğunda bilişsel hatalar. Selçuk Sağlık Dergisi, 2(1), 93-97.
Silove, D., Vasagar, V., M. (2017) Panik Atak ve Agorafobi Yaşanmış Örnekler, Pratik Öneriler, Uygulamalar. Kuraldışı Yayıncılık, İstanbul.
