Narsisistik Kişilik Bozukluğu Bilgilendirme Rehberi
Genel Bakış
Narsisistik kişilik bozukluğu, insanların kendi önemleri konusunda makul olmayan derecede yüksek bir anlayışa sahip oldukları bir ruh sağlığı durumudur. Çok fazla ilgiye ihtiyaçları vardır ve genellikle ilgi aralarlar. İnsanların onlara hayran olmasını isterler. Bu bozukluğu olan insanlar, başkalarının duygularını anlama veya önemseme yeteneğinden yoksun olabilir. Ancak bu aşırı güven maskesinin arkasında, en ufak bir eleştiriye kolayca üzülebilecek kadar kendilik değerlerinden emin değillerdir.
Narsisistik bir kişilik yapılanması ilişkiler, iş, okul veya finansal konular gibi yaşamın birçok alanında sorunlara neden olur. Bu insanlar hak ettiklerine inandıkları özel iyilik veya hayranlık onlara verilmediğinde mutsuz olup, hayal kırıklığına uğrayabilirler. Narsisistik kişilik bozukluğunun tedavisi psikoterapi olarak adlandırılan konuşma terapisi etrafında odaklanır. Narsisistik kişilik bozukluğu erkeklerde yaygın görülmekle birlikte gençlik veya genç yetişkinlikte başlar. Bazı çocuklar narsisizm özellikleri gösterebilir, ancak bu genellikle küçük yaş aralığı için tipiktir ve narsisistik kişilik bozukluğu geliştirmeye devam edecekleri anlamına gelmez.
Belirtiler
Narsisistik kişilik bozukluğunun belirtileri ve şiddetleri değişebilir. Bozukluğu olan kişiler şunları yapabilir:
– Makul olmayan derecede yüksek bir kendilik değeri duygusuna sahip olmak ile karakterize sürekli hayranlık ihtiyacı
– Ayrıcalık ve özel muameleyi hak ettiklerine yönelik yüksek inanç
– Başarı olmadan bile üstün olarak tanınmayı bekleme
– Başarılarını ve yeteneklerini olduklarından daha büyük gösterme
– Başarı, güç, parlaklık, güzellik veya mükemmel eş hakkındaki fantezilerle meşgul olma
– Başkalarından üstün olduklarına ve yalnızca eşit derecede özel insanlarla zaman geçirebileceklerine veya onlar tarafından anlaşılabileceklerine inanma
– Önemli olmadığını düşündükleri insanları eleştirme ve küçümse
– Özel iyilikler bekleme ve diğer insanların onları sorgulamadan istediklerini yapmalarını bekleme
– İstediklerini elde etmek için başkalarından yararlanma
– Başkalarının ihtiyaçlarını ve duygularını tanıma konusunda yetersizlik ve isteksizlik
– Başkalarını kıskanma ve başkalarının onları kıskandığına inanma
– Kibirli davranma ve çok övünme
– Her şeyin en iyisine sahip olmakta ısrarcılık – örneğin en iyi araba veya ofis.
Aynı zamanda, narsisistik kişilik bozukluğu olan insanlar, eleştiri olarak gördükleri her şeyi ele almakta zorlanırlar ve şunları yapabilirler:
– Özel ilgi veya tedavi görmediklerinde sabırsızlık veya sinirlenme
– Başkalarıyla etkileşimde büyük sorunlar yaşama ve kolayca küçümsenmiş hissetme
– Kendilerini üstün göstermek için diğer insanları küçümsemeye çalışma
– Duygularını ve davranışlarını yönetmekte zorluk
– Stresle başa çıkmak ve değişime uyum sağlamak için büyük sorunlar yaşama
– Başarısız olabilecekleri durumlardan geri çekilme veya bunlardan kaçınma
– Mükemmellikten yoksun kaldıklarını düşündüklerinde depresif ve karamsar hissetme
– Gizli güvensizlik, utanç, aşağılanma ve başarısızlık olarak ifşa edilme korkusuna sahip olma
Ne zaman doktora görünmeli
Narsisistik kişilik bozukluğu olan insanlar bir şeylerin yanlış olabileceğini düşünmek istemeyebilirler, bu nedenle genellikle tedavi istemezler. Tedavi ararlarsa depresyon, uyuşturucu veya alkol kötüye kullanımı veya başka bir mental sağlığı sorunu belirtileri için olma olasılığı daha yüksektir. Benlik saygısına hakaret olarak gördükleri şey, tedaviyi kabul etmeyi ve takip etmeyi zorlaştırabilir.
Nedenler
Narsisistik kişilik bozukluğuna neyin neden olduğu bilinmemekle birlikte, şunlarla bağlantılı olabilir:
– Çevre ile çocuğun gerçek deneyimlerine ve başarılarına uymayan ya çok fazla hayranlık ya da çok fazla eleştiri ile karakterize ebeveyn-çocuk ilişkileri
– Genetik – belirli kişilik özellikleri gibi kalıtsal özellikler
– Nörobiyoloji yani beyin ile davranış-düşünme arasındaki bağlantı.
Risk faktörleri
Narsisistik kişilik bozukluğunun nedeni bilinmemekle birlikte, bazı araştırmacılar aşırı korumacı veya ihmalkar ebeveynliğin; bozukluğu geliştirme eğilimi ile doğan çocuklar üzerinde bir etkisi olabileceğini düşünüyor. Genetik ve diğer faktörler de narsisistik kişilik bozukluğunun gelişiminde rol oynayabilir.
Komplikasyonlar
Narsisistik kişilik bozukluğunun komplikasyonları ve onunla birlikte ortaya çıkabilecek diğer durumlar şunları içerir:
– İlişki zorlukları
– İş veya okuldaki sorunlar
– Depresyon ve kaygı
– Diğer kişilik bozuklukları
– Anoreksiya adı verilen bir yeme bozukluğu
– Fiziksel sağlık sorunları
– Uyuşturucu veya alkol kötüye kullanımı
– İntihar düşünceleri veya davranışları
Teşhis
Narsisistik kişilik bozukluğunun bazı özellikleri diğer kişilik bozukluklarının ki gibidir. Ayrıca, aynı anda birden fazla kişilik bozukluğu teşhisi konması mümkündür. Bu durum tanı koymayı daha zor hale getirebilir. Narsistik kişilik bozukluğunun teşhisi genellikle aşağıdakilere dayanır:
– Belirtiler ve hayatınızı nasıl etkiledikleri.
– Belirtilerinize neden olan fiziksel bir sorununuz olmadığından emin olmak için fizik muayene.
– Anketlerin doldurulmasını içerebilen kapsamlı bir psikolojik değerlendirme.
– Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından yayınlanan Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabındaki (DSM-5) kılavuzlar.
Tedavi
Narsisistik kişilik bozukluğunun tedavisi, psikoterapi olarak da adlandırılan konuşma terapisidir. Depresyon gibi başka zihinsel sağlık koşullarınız varsa, ilaçlar tedavinize dahil edilebilir. Psikoterapi size aşağıdaki şekillerde yardımcı olabilir:
. İlişkilerinizin daha yakın, daha keyifli ve daha ödüllendirici olması için başkalarıyla daha iyi ilişki kurmayı öğrenme,
. Duygularınızın nedenlerini ve sizi rekabet etmeye, başkalarına güvenmemeye ve başkalarından ve muhtemelen kendinizden hoşlanmamaya iten şeyleri anlama,
. Odak noktası; sorumluluğu kabul etmenize ve öğrenmenize yardımcı olma,
. Gerçek kişisel ilişkileri kabul etme ve sürdürme,
. Eleştirilere veya başarısızlıklara tahammül edebilmek için gerçek yeteneklerinizi, becerilerinizi ve potansiyelinizi tanıma ve kabul etme,
. Duygularınızı anlama ve yönetme yeteneğini arttırma,
. Benlik saygınızla ilgili sorunları nasıl ele alacağınızı anlama ve öğrenme.
. Gerçekçi olmayan hedefler istemek yerine ulaşabileceğiniz hedefler belirlemeyi ve kabul etmeyi öğrenme,
Terapi, stres veya kriz zamanlarında yönetmenize yardımcı olmak için kısa vadeli olabilir. Hedeflerinize ulaşmanıza ve sürdürmenize yardımcı olmak için sürekli olarak terapi de sağlanabilir. Narsistik kişilik bozukluğunu tedavi etmek için özel olarak kullanılan ilaçlar yoktur. Ancak eşlik eden depresyon, anksiyete veya başka durumlar belirtileriniz varsa, antidepresanlar veya anti-anksiyete ilaçları gibi ilaçlar yardımcı olabilir.
Uzm. Psikolog Seliyha Elbeyoğlu tarafından web sitesinde kulanılmak üzere Türkçe’ye çevrilmiştir.
MyKlinik.
